Κυρίες και κύριοι καλησπέρα σας,
Είναι τιμή μου να βρίσκομαι σήμερα εδώ, μια ημέρα μνήμης και γιορτής.
Μνήμης, για όλες τις γυναίκες που δεν βρίσκονται σήμερα αναμεσά μας, για όλα τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας, για όλες τις γυναίκες που έπρεπε να παλέψουν για τη ζωή τους, για όλες όσες υπήρξαν θύματα μιας αδιάφορης κοινωνίας.
Είναι όμως και μια ημέρα γιορτής και θαυμασμού για όλες τις γυναίκες που πάλεψαν και παλεύουν για την ελευθερία να καθορίσουν τη ζωή τους ,το δικαίωμα στην επιλογή, στην ισότιμη εργασία ακόμα και ….στην ατέλεια.
Μου ζητήθηκε σήμερα να μιλήσω ως μία από τις γυναίκες με πολλαπλές ιδιότητες: επιστήμονας, εργαζόμενη, σύζυγος, μητέρα τεσσάρων κοριτσιών, εκλεγμένη αυτοδιοικητικός. Και η αλήθεια είναι ότι σήμερα οι γυναίκες μπορούμε να είμαστε τα πάντα. Να έχουμε πολλαπλούς ρόλους και να προσπαθούμε καθημερινά να ισορροπήσουμε ανάμεσα σε αυτούς. Μια αέναη εσωτερική πάλη. Μια ευχάριστη όμως πάλη, που πάντα την επιζητούσαμε και τη διεκδικούσαμε. Και λέω πάντα, γιατί πάντοτε οι γυναίκες αναζητούσαμε το κάτι παραπάνω, από το …περιθώριο που μας επιφύλασσαν οι διαμορφωτές της Ιστορίας.
Στρεφόμασταν προς την έρευνα, την ανακάλυψη, τη δημιουργία, την τεχνολογία, τα μαθηματικά, την πολιτική, τη ενεργή συμμετοχή. Μεγαλώσαμε όμως με το αφήγημα πως οι γυναίκες μόλις πρόσφατα, κάποιες δεκαετίες πριν, απέκτησαν έναν ρόλο εκτός σπιτιού, μέσα από διεκδικήσεις και διαμαρτυρίες. Και όμως δεν είναι έτσι.
Πλήθος γυναικών, από την αρχαιότητα ακόμη, ασχολήθηκε με την επιστήμη, την τέχνη, τη φιλοσοφία, την τεχνολογία και την πολιτική αλλά έμειναν γνωστές μόνο ως μητέρες ή κόρες ή σύζυγοι κάποιου διάσημου άνδρα:
10ος πχ αιώνας – όλοι γνωρίζουμε την Αίθρα ως την κόρη του βασιλιά της Τροιζήνας και μητέρα του Θησέα, ουδείς γνωρίζει ότι δίδασκε Αριθμητική και Λογιστική.
5ος πχ αιώνας, όλοι γνωρίζουμε την Θεανώ, την λατρεμένη σύζυγο του Πυθαγόρα, ουδείς γνωρίζει την Θεάνω ως κοσμολόγο, αστρονόμο και μαθηματικό που επιμελήθηκε , μετά τον θάνατο του Πυθαγόρα, την διάδοση του έργου του, ιδρύοντας τις περίφημες Πυθαγόρειες Σχολές με την βοήθεια των τριών θυγατέρων και των δυο γιων της και συγγράφοντας πλήθος επιστημονικών έργων.
Και ας μην πάμε μακριά: 19ος αιώνας – όλοι γνωρίζουμε την Φλόρενς Ναιτινγκέιλ ως πρωτοπόρο νοσηλεύτρια μιας και ο ρόλος αυτός μάλλον τότε αντιστοιχούσε καλύτερα σε μια γυναίκα. Σχεδόν κανείς δεν γνωρίζει ότι η Φλόρενς Ναιτινγκέιλ διέπρεψε στην νοσηλευτική διότι βασιζόταν στην στατιστική για να αντιμετωπίσει τα προβλήματα της Ιατρικής.. Είχε σπουδάσει μαθηματικά και Γεωμετρία και συνέλεγε συνεχώς δεδομένα , ιδίως από τον Πόλεμο της Κριμαίας (1853-1856) και μετά από αυτόν υπέβαλε στην Βασίλισσα Βικτωρία ένα υπόμνημα με τίτλο «Σημειώσεις για θέματα που επηρεάζουν την υγεία, την αποτελεσματικότητα και την διοίκηση των νοσοκομείων του βρετανικού στρατού», το οποίο οδήγησε σε επαναστατικές μεταρρυθμίσεις στα νοσοκομεία της χώρας με εκπληκτικά αποτελέσματα.
Να μην σας κουράζω άλλο.
Άπειρα τα παραδείγματα γυναικών που ασχολήθηκαν συστηματικά και διέπρεψαν σε κλάδους που πιστεύαμε ότι ήταν αποκλειστική απασχόληση των αντρών από την αρχαιότητα ως και σήμερα, ακόμα και στα σκοτεινά χρόνια του Μεσαίωνα.
Κι όμως ποτέ όλες αυτές οι γυναίκες δεν ανταμείφθηκαν αρκετά και δεν έλαβαν την αναγνώριση που τους αρμόζει. Τα ονόματα τους θάφτηκαν πίσω από επιτυχίες αντρών.
Όπως έχει πει και η Βιρτζίνια Γουλφ : « η ανωνυμία είναι γένους θηλυκού».
Ποτέ δεν διδαχθήκαμε γι’ αυτές τις γυναίκες, για τα κατορθώματα και τα επιστημονικά τους επιτεύγματα.
Και έτσι πιστέψαμε όλοι, άνδρες και γυναίκες, ότι ο ρόλος της γυναίκας ήταν άλλος, πιο περιορισμένος, και οποιαδήποτε προσπάθεια κατάρριψης των ορίων αυτών, προς τη γυναικεία χειραφέτηση, έμοιαζε ξαφνικά σαν μια επανάσταση που θα τάραζε μια φαινομενικά κοινωνική ισορροπία.
Οποιαδήποτε διεκδίκηση φάνταζε απειλή σε ένα καθεστώς με κατανεμημένους ρόλους που λειτουργούσε επιτυχώς. Κι όμως κάθε διεκδίκηση είναι απλώς ένα αίτημα έκφρασης της φύσης μας, των ιδεών μας, της προσωπικότητας μας. Ένα αίτημα για ισάξια αναγνώριση της προσφοράς μας σε κάθε τομέα της κοινωνίας.
Ένα αίτημα, που, όσο και αν φαντάζει περίεργο, ακόμα δεν έχει ικανοποιηθεί.
Το πάνθεον των προσωπικοτήτων της ανθρωπότητας, τα λόμπι των ισχυρότερων προσώπων του πλανήτη εξακολουθούν να απαρτίζονται κατά πλειοψηφία από άνδρες.
Οι γυναίκες εκτελούν τα 2/3 της παγκόσμιας εργασίας και όμως συγκεντρώνουν μόλις το 10% του παγκόσμιου εισοδήματος. Σκεφτείτε πως στην Ευρώπη, μια φαινομενικά αναπτυγμένη κοινωνία, το μισθολογικό χάσμα ανάμεσα στα δύο φύλα κινείται στο 15 %. Χάσμα το οποίο μεγαλώνει βέβαια όσο ανεβαίνουμε σε μισθολογική και βαθμολογική κλίμακα. Πρόκειται για το λεγόμενο φαινόμενο του glass ceiling – γκλας σίλινγκ , του γυάλινου ταβανιού δηλαδή). Εννοώντας ότι μπορούμε να δούμε τις υψηλότερες θέσεις και να πιστεύουμε ότι θα τις φτάσουμε λόγω της διαφάνειας του γυαλιού, στη πραγματικότητα όμως δεν παύει να είναι ένα ταβάνι που δεν μπορούμε να περάσουμε.
Και βέβαια όσο πιο ψηλά στην κλίμακα τόσο μικρότερη και η γυναικεία εκπροσώπηση με μόλις 1 στις 10 διευθυντικές θέσεις μεγάλων εταιριών να καταλαμβάνεται από γυναίκες.
Φαινόμενο βέβαια που δεν μπορεί να αποδοθεί σε διαφορές αντικειμενικών προσόντων.
Χρειαζόμαστε τη γυναικεία εκπροσώπηση στις επιχειρήσεις, στις επιστήμες, στη πολιτική, σε κάθε τομέα της ζωής, τώρα πιο πολύ από ποτέ.
Τώρα που κάποιοι συνεχίζουν να αμφισβητούν την αυτοδιάθεση του γυναικείου σώματος.
Τώρα που γνωρίζουμε πως κάθε 11 λεπτά δολοφονείται μια γυναίκα παγκοσμίως.
Τώρα που κάθε γυναίκα στην Ελλάδα κινδυνεύει περισσότερο από βιασμό ή ενδοοικογενειακή βία, παρά από τον καρκίνο ή από ένα τροχαίο.
Τώρα είναι που πρέπει να καταλάβουμε πως ο φεμινισμός δεν είναι απλά μια ταμπέλα. Δεν είναι μόδα ή σύνθημα αλλά ενέργεια, κίνημα, στάση ζωής. Ένα κίνημα που δεν ήρθε για να μας κάνει δυνατές.
Ήμασταν πάντα δυνατές.
Ο φεμινισμός ήρθε απλά για να αλλάξει τον τρόπο που ο κόσμος βλέπει τη δύναμη αυτή.
Θα κλείσω με ένα απόφθεγμα μιας γυναίκας που διέπρεψε στον νομικό κόσμο, έγινε δικαστής του Ανώτατου (Εννεαμελούς) Δικαστηρίου των ΗΠΑ και μέσα από τον ρόλο της αγωνίστηκε για τη θέση των γυναικών και την ισότητα των δύο φύλων.
Η Ρουθ Μπέιντερ Γκίνσμπεργκ έχει πει: «Κάποιες φορές με ρωτούν : «Πότε θα είναι αρκετές οι γυναίκες στο Ανώτατο Δικαστήριο;» και απαντώ: «Όταν θα είναι εννιά» και όλοι σοκάρονται. Αλλά υπήρχαν πάντα εννέα άνδρες και κάνεις ποτέ δεν το αμφισβήτησε».
Σας ευχαριστώ πολύ.
Ομιλία της Πιπίνας Κουμάντου, αντιδημάρχου Αντιδήμαρχος Οικονομικών και θεμάτων νομικής υπηρεσίας του Δήμου Καλαμάτας, στα εγκαίνια της εικαστικής έκθεσης με θέμα τη γυναίκα, στο Πνευματικό Κέντρο Καλαμάτας
