Η ΥΓΙΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΚΑΛΑΜΑΤΑ (ιστορική ανασκόπηση)
Στα προεπαναστατικά χρόνια αλλά και κατά τις πρώτες δεκαετίες μετά την Απελευθέρωση, η υγιειονομική φροντίδα όχι μόνο στην Καλαμάτα αλλά και σε ολόκληρη τη χώρα ήταν σχεδόν απούσα. Ιατρική ασκούσαν οι εμπειρικοί-πρακτικοί γιατροί. Στην περιοχή μας ονομαστή ήταν η «Χιόνα η Γιάτρισσα».
«Περί γηνεκός όπου δεν κάνει πεδία». Έτσι γράφει ένα γιατροσόφι της «Χιόνας της Γιάτρισσας», η οποία ήταν εμπειρική-πρακτική γιάτρισσα και έζησε την προεπαναστατική περίοδο. Τα γιατροσόφια της διέσωσε ο ιατρός Δημήτριος Τσάκαλος. ΠΗΓΗ: ΓΑΚ-Μεσσηνίας, αρχείο Γιάννας Τσάκαλου-Γεωργανά (ΑΒΕ:394)
Οι πρώτοι επιστήμονες γιατροί βγήκαν μετά την ίδρυση του Πανεπιστημίου στην Ελλάδα (1837). Από τους πρώτους γιατρούς της Καλαμάτας ήταν ο Γερμανός Νικόλαος Βράχμαν (1810-1884), ο οποίος είχε έλθει στην πόλη το 1843 με ένα τμήμα του Βαυαρικού στρατού που συνόδευσε τον Όθωνα. Επίσης, ο Διονύσιος Πετρουντζής (1798-1871), ο Δημήτριος Αλβανάκης (1819-1903), ο Γεώργιος Ιω. Χρυσοσπάθης (1832-1905), ο Κωνσταντίνος Ζουμπούλης (1854-1931, είχε «Πολυιατρείο») κ.ά. Πολλοί Καλαματιανοί, αστικής προέλευσης, σπούδασαν ή πήραν ειδικότητα στο εξωτερικό, κυρίως Γαλλία, Ιταλία και Γερμανία (π.χ. Γεώργιος Κων. Κουτσομητόπουλος, Γ. Παπαδόπουλος, Νικήτας Ν. Καίσαρης κ.ά.).
Ιατρικός Σύλλογος Καλαμών, γύρω στα 1900. Φωτ.: ΓΑΚ-Μεσσηνίας, αρχείο Λαϊκής Βιβλιοθήκης (ΑΒΕ: 430).
Ο γιατρός Μπιζίμης. Λήψη 1920. Φωτ.: ΓΑΚ-Μεσσηνίας, αρχείο Ιω. Μπιζίμη (ΑΒΕ: 366).
Επειδή τότε οι συνθήκες υγιεινής ήταν άθλιες, οι κάτοικοι αντιμετώπιζαν καθημερινά τον κίνδυνο των ασθενειών. Οι πλέον διαδεδομένες ασθένειες ήταν η πανώλη, ελονοσία, ευλογιά, τυφοειδής πυρετός, σύφιλη, δυσεντερία, χολέρα, φυματίωση, δάγγειος πυρετός κ.ά.
Σε έκτακτες περιστάσεις λειτουργούσε στην πόλη και Στρατιωτικό Νοσοκομείο (αρχικά στην περιοχή της Φυτειάς και στην ενορία του Αγ. Ιωάννη, μετά το 1900 στο τετράγωνο μεταξύ των οδών Φαρών-Κανάρη-Κοραή-Πλάτωνος).
Στο κτίριο αυτό στεγάστηκε το Στρατιωτικό Νοσοκομείο Καλαμάτας τις δεκαετίες 1930 και 1940. Βρίσκεται απέναντι από την Τέντα, κοντά στο Πανεπιστήμιο. Σήμερα, διασώζονται μόνο τα ερείπια του κτιρίου, Φωτ.:ΓΑΚ-Μεσσηνίας, αρχείο Χρ. Αλειφέρη (ΑΒΕ: 414).
Ένα ενσταντανέ με στρατιωτικούς και εθελόντριες νοσοκόμες που προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε τραυματίες του Στρατιωτικού Νοσοκομείου Καλαμάτας, δεκαετία 1940. Φωτ.:ΓΑΚ-Μεσσηνίας, αρχείο Αικατερίνης Καρδάση-Λευκοπούλου (ΑΒΕ: 289).
Το 1853, ιδρύθηκε στην Καλαμάτα το «Θεραπευτήριον των σπυροκωλικών», που απέβλεπε στην καταπολέμηση της νόσου του σπυροκώλου (μια μορφή εκφυλισμένης σύφιλης).
Το 1877, λειτούργησε το Αλεξανδράκειο Νοσοκομείο-Πτωχοκομείο, το οποίο κάλυπτε, σύμφωνα με την επιθυμία του ευεργέτη Σπυρίδωνα Αλεξανδράκη, τις ανάγκες των απόρων και ασθενών.
Το κτίριο του Αλεξανδράκειου Νοσοκομείου-Πτωχοκομείου. Εδώ, από το 1940 μέχρι τη δεκαετία του 1950 στεγάστηκε και το «Γενικόν Κρατικόν Νοσοκομείον Καλαμών», όπως γράφει η ταμπέλα στην είσοδο του κτιρίου. Φωτ.: ΓΑΚ-Μεσσηνίας, αρχείο Χρ. Αλειφέρη (ΑΒΕ: 414).
Το 1940, λειτούργησε το «Γενικόν Κρατικόν Νοσοκομείον Καλαμών», το οποίο μέχρι τη δεκαετία του 1950 στεγάστηκε στο κτίριο του Αλεξανδράκειου Νοσοκομείου (σημερινού Γηροκομείου), οπότε μεταφέρθηκε στο νεόδμητο τότε κτίριο επί της οδού Αθηνών (σημερινό Νέο Δημαρχείο). Από τη δεκαετία του 1990 μέχρι σήμερα το Νοσοκομείο στεγάζεται στον Αντικάλαμο.
Λήψη δεκαετία 1940. Στη φωτογραφία διακρίνεται (δεξιά) ο γιατρός Φιλόστρατος Στρούμπος, νοσηλευτικό προσωπικό και ασθενείς μέσα σε θάλαμο του Γενικού Κρατικού Νοσοκομείου Καλαμάτας, το οποίο στεγαζόταν μέχρι τα μέσα της δεκαετίας 1950 στο κτίριο των Αλεξανδράκειων Κληροδοτημάτων. Φωτ.: ΓΑΚ-Μεσσηνίας, αρχείο Βασίλη Στρούμπου (ΑΒΕ: 675).
Το Νοσοκομείο Καλαμάτας το οποίο κατασκευάστηκε τη δεκαετία του 1950. Σήμερα, στο ίδιο κτίριο, ανακαινισμένο, στεγάζεται το Νέο Δημαρχείο της πόλης. Φωτ.: ΓΑΚ-Μεσσηνίας, αρχείο Λαϊκής Βιβλιοθήκης (ΑΒΕ: 403).
Το κτίριο της φωτογραφίας, επί της οδού Φαρών 142, είχε επιταχθεί το 1924 για να χρησιμεύσει ως «Στρατιωτικόν Θεραπευτήριον ή Νοσοκομείον» (τις δεκαετίες του 1930 και 1940 το Στρατιωτικό Νοσοκομείο λειτούργησε στην πλατεία Ασκήσεων, κοντά στην Τέντα). Το 1972, στη θέση του συγκεκριμένου κτιρίου ανεγέρθηκε πολυκατοικία. Φωτ.: ΓΑΚ-Μεσσηνίας, αρχείο οικογ. Δημ. Νασόπουλου (ΑΒΕ: 697).
Η Πολυκλινική με την επωνυμία «Ευαγγελίστρια», του γιατρού Ηλία Τριανταφυλλόπουλου. Λήψη 1931. Φωτ.:ΓΑΚ-Μεσσηνίας, αρχείο Ηλία Τριανταφυλλόπουλου (ΑΒΕ: 667)
Το «Θεραπευτήριον» Ροζακέα (εκεί που σήμερα είναι το κατάστημα “Notos”). Φωτ.: ΓΑΚ-Μεσσηνίας, αρχείο Χρ. Αλειφέρη (ΑΒΕ: 414).
Χειρουργική Κλινικη η «Υπαπαντή του Σωτήρος», επί της οδού Αντωνοπούλου, χρ. 1970 περίπου. Στη μέση του δρόμου στέκεται ο τότε δήμαρχος Κων. Κουτουμάνος. Φωτ.: ΓΑΚ-Μεσσηνίας, αρχείο Χρ. Αλειφέρη (ΑΒΕ: 414).
Στον επάνω όροφο του κεντρικού κτιρίου στεγαζόταν η Ωτορυνολαρυγγολογική Κλινική του Κανελλόπουλου. Στο ισόγειο του ίδιου κτιρίου βρίσκονταν τα Γραφεία της Ολυμπιακής, η Έκθεση επιπλοποιίας Μαυρέα και το φωτογραφείο «Φωτο REX». Φωτ.: ΓΑΚ-Μεσσηνίας, αρχείο Χρ. Αλειφέρη (ΑΒΕ: 414).
Ο γιατρός Εμμανουήλ (Μανώλης) Γεωργανάς (δεξιά) χειρουργεί, αρχές 1960. Φωτ.: ΓΑΚ-Μεσσηνίας, αρχείο Εμμ. Γεωργανά (ΑΒΕ:606).
Στη φωτογραφία διακρίνεται η Κλινική Γεωργανά, επί της οδού Σιδηροδρομικού Σταθμού. Λήψη 1968. Σήμερα, στο ίδιο κτίριο στεγάζεται ξενοδοχείο. Φωτ.:ΓΑΚ-Μεσσηνίας, αρχείο Χρ. Αλειφέρη (ΑΒΕ: 414).
