Όλοι έχουμε ακούσει γι΄αυτή τη γλυκιά μελαγχολία του φθινοπώρου. Λίγο που θέλουμε να ξανακάνουμε το ταξίδι ραφήνα τήνος και να θυμηθούμε τις καλοκαιρινές διακοπές, λίγο που η ραστώνη του καλοκαιριού μας δυσκολεύει να ενταχθούμε στην απαιτητική από υποχρεώσεις καθημερινότητα, το φθινόπωρο μας φέρνει μια θλίψη.
Είναι όμως μόνο η φθινοπωρινή μελαγχολία ή εμφανίζεται και σε άλλη εποχή, και συγκεκριμένα την άνοιξη. Το ερώτημα είναι μεν ρητορικό, το φαινόμενο όμως παραμένει πραγματικότητα κι εδώ και χρόνια έχει όνομα. Εποχική Συναισθηματική Διαταραχή (ΕΣΔ) ή Seasonal affective disorder (SAD) κατά το αγγλικότερον σύμφωνα με τη MayoClinic.
Πρόκειται για έναν τύπο κατάθλιψης, που σχετίζεται με τις εναλλαγές των εποχών, ενώ ξεκινά και σταματά τις ίδιες περιόδους κάθε χρόνο. Στους περισσότερους με ΕΣΔ τα συμπτώματα αρχίζουν το φθινόπωρο και διαρκούν και τους χειμερινούς μήνες, στη διάρκεια των οποίων αισθάνονται κακόκεφοι. Τα συμπτώματα υποχωρούν την άνοιξη και το καλοκαίρι, ενώ λιγότερο σπάνια η ΕΣΔ εκδηλώνεται άνοιξη και καλοκαίρι και υποχωρεί φθινόπωρο και χειμώνα.
Τι προκαλεί την εαρινή ή φθινοπωρινή μελαγχολία;
Τα αίτια της ΕΣΔ, είτε εκδηλώνεται την άνοιξη είτε πρόκειται για φθινοπωρινή μελαγχολία, παραμένουν άγνωστα. Μερικοί παράγοντες που μπορεί να προκαλούν την εμφάνισή της είναι:
Το βιολογικό μας ρολόι (κιρκάδιος ρυθμός): Η μείωση της ηλιοφάνειας το φθινόπωρο και τον χειμώνα μπορεί να προκαλέσει ΕΣΔ. Η μικρότερη έκθεση στο ηλιακό φως μπορεί να διακόψει το εσωτερικό ρολόι σας και να οδηγήσει σε συναισθήματα κατάθλιψης.
Τα επίπεδα σεροτονίνης: Η μείωση της σεροτονίνης, ενός νευροδιαβιβαστή του εγκεφάλου επηρεάζει τη διάθεση. Αν κι εσείς νομίζετε, ότι για την κακή διάθεσή σας φταίει ότι σας λείπει το ταξίδι ραφήνα μύκονος, η αιτία είναι στην πραγματικότητα τα χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης στον οργανισμό. Επίσης η περιορισμένη ηλιοφάνεια μπορεί να προκαλέσει πτώση των επιπέδων της σεροτονίνης, που ίσως ενισχύσει την κατάθλιψη.
Τα επίπεδα μελατονίνης: Η αλλαγή των εποχών διακόπτει την ισορροπία των επιπέδων μελατονίνης, που παίζει σημαντικό ρόλο στον τρόπο που κοιμόμαστε και στη διάθεση.
Πως εμφανίζεται η ΕΣΔ και ποια είναι τα συμπτώματα;
Στις περισσότερες περιπτώσεις η εποχική συναισθηματική διαταραχή εμφανίζεται αργά τον φθινόπωρο ή νωρίς τον χειμώνα και φεύγει στη διάρκεια των ηλιόλουστων ημερών του καλοκαιριού. Τα συμπτώματα μπορεί να ξεκινούν ήπια και να αυξάνονται καθώς η εποχή προχωρά.
Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Το να αισθανόμαστε αδιάφορα, είτε λύπη είτε πεσμένοι, σχεδόν κάθε μέρα.
- Το να χάνουμε το ενδιαφέρον για δραστηριότητες που κάποτε απολαμβάναμε.
- Το να έχουμε χαμηλά επίπεδα ενέργειας και να αισθανόμαστε νωθροί.
- Να έχουμε προβλήματα με το ότι κοιμόμαστε πολύ
- Λιγουρευόμαστε υδατάνθρακες, τρώμε υπερβολικά και παίρνουμε κιλά.
- Παρουσιάζουμε δυσκολία συγκέντρωσης
- Νιώθουμε απελπισμένοι, ανάξιοι ή ενοχές
- Κάνουμε σκέψεις για το να μη ζήσουμε
Πως αντιμετωπίζουμε τη φθινοπωρινή μελαγχολία
Όπως γίνεται κατανοητό, εφόσον τα ακριβή αίτια δεν μπορούν να προσδιοριστούν, είναι δύσκολο να μιλήσει κανείς για αντιμετώπιση. Υπάρχουν όμως μερικά βήματα, που μπορεί να ακολουθήσει κάποιος για να μη χειροτερεύει η ΕΣΔ με τον καιρό.
Κάποιοι άνθρωποι το βρίσκουν χρήσιμο να ξεκινούν θεραπεία πριν εμφανιστούν τα συμπτώματα στην αρχή του φθινοπώρου ή του χειμώνα και συνεχίζουν, ώσπου να φύγουν τα συμπτώματα.
Φωτοθεραπεία
Σύμφωνα με έρευνες που δημοσιεύονται στο Medical Daily η έκθεση σε τεχνητό φως κάτω από μια ειδική λάμπα, μπορεί να οδηγήσει σε 60-70% βελτιωμένη διάθεση όσων πάσχουν από τη φθινοπωρινή μελαγχολία.
Ψυχοθεραπεία
Η καθημερινότητα όλων είναι γεμάτη. Κι ενώ οι φίλοι μας μας αγαπούν μπορεί να μην έχουν πάντα τον χρόνο να αποτελέσουν τα ευήκοα ώτα, που χρειαζόμαστε. Γι’ αυτό κι ένας ψυχολόγος θα είναι διαθέσιμος να ακούσει όσα μας προβληματίζουν.
Οι ορμόνες της ευτυχίας
Το να επιλέξουμε να βάλουμε στην καθημερινότητά μας δραστηριότητες, που κάνουν τον οργανισμό να εκκρίνει τις ορμόνες της ευτυχίας. Για παράδειγμα με τη γυμναστική εκκρίνονται ενδορφίνες, που μας κάνουν να αισθανόμαστε χαρούμενοι.
Το ίδιο και με το να φανταζόμαστε ή να σχεδιάζουμε για την επόμενη χρονιά ένα ταξίδι, όπως το ραφήνα άνδρος. Σχεδιάζοντας ένα ταξίδι και οργανώνοντας τι θα κάνουμε έχουμε κάτι να προσμένουμε και αυτή η προσμονή μας κάνει ευτυχισμένους.
Προγραμματίστε μια ρουτίνα ύπνου και διατηρήστε ένα στάνταρ ωράριο ύπνου. Έτσι όχι μόνο θα ξεκουραστείτε, αλλά και θα διατηρήσετε σταθερά τα επίπεδα της μελατονίνης, η πτώση της οποίας όπως είδαμε και στην αρχή θα μειώσει και τη διάθεσή μας.
Μια ακόμη τέτοια ορμόνη, που είδαμε και πιο πάνω, είναι η σεροτονίνη η οποία αυξάνεται με ένα χαλαρωτικό μασάζ ή με μια αγκαλιά από φίλους, το παιδί, τον σύντροφο ή το κατοικίδιο. Όπως βλέπει κανείς δε χρειάζεται ούτε κάτι ακριβό ούτε μεγάλη προσπάθεια για να γίνουν εύκολα διαχειρίσιμα τα συμπτώματα της ΕΣΔ. Δοκιμάστε κι εσείς να βάλετε κάποια από τις δραστηριότητες, που αυξάνουν τις ορμόνες της ευτυχίας και φέρτε την ισορροπία στη ζωή σας.
Image by jcomp on Freepik
